Jestem ogromną fanką literatury faktu, a każda niezwykła historia życia jest dla mnie źródłem i inspiracją dla moich własnych powieści. Ponadto jestem zdania, że w kobietach tkwi niezwykła siła, która przejawia się i w życiu prywatnym i zawodowym. Tym bardziej cieszą mnie informacje, że na rynku pojawiła się kolejna bardzo wartościowa książka o niezwykłych kobietach. Lektura książki „Polki, które zadziwiły świat” była dla mnie wielką przyjemnością.

 

Rola kobiet staropolskich wcale nie była bierna. Zdobywały się na oryginalne, śmiałe postawy i nonkonformizm, brały aktywny udział w życiu towarzyskim, twórczo uczestniczyły w kulturalnym. Wielce tu się zasłużyły bogate arystokratyczne mecenaski, Izabela Czartoryska i Maria Amalia Mniszchowa, które poświęciły niemałe środki na sfinansowanie wybitnych dzieł sztuki i architektury. Panie te nie tylko narzucały ton w kwestiach mody w sztuce, lecz także na potęgę i skutecznie mieszały się do wielkiej polityki. Liczono się z nimi, choć to mężczyźni odgrywali rolę dominującą w życiu społecznym.

Niesamowicie mocną stroną tej publikacji jest bardzo rzetelna praca autorki, Joanny Puchalskiej. Na bohaterki swojej książki wybrała trzynaście niezwykłych kobiet – tych nieco bardziej znanych, ale i tych,  o których prawdopodobnie każdy czytelnik przeczyta po raz pierwszy w życiu. Każda z nich ma swój odrębny i bogaty w różnorodną treść rozdział.

W powstańczym oddziale ubierała się po męsku – w krótki szary, czarno szamerowany kożuszek, szare spodnie wpuszczone w buty do kolan i czarną konfederatkę obszytą barankiem. W bitwach dawała dowody męstwa i odwagi, a jednocześnie zachowaniem pełnym godności i skromności umiała wymusić szacunek. (…) Daleko jej było do egzaltowanej feministki. Biorąc udział w ruchu narodowym nie szukała sławy, a i tak stała się legendą powstania styczniowego, bardziej znaną  współcześnie niż teraz. Anna Henryka Pustowójtówna. Dziewczyna żołnierz, antycarska buntowszczyca, córka rosyjskiego generała pochodzenia węgierskiego i polskiej hrabianki.

Autorka przedstawia wnikliwie wybitne osiągnięcia każdej z kobiet, a także pokazuje ich wartość i skalę na tle wydarzeń politycznych i historycznych, co jeszcze bardziej uświadamia czytelnikowi wagę niektórych dokonań bohaterek książki oraz powagę decyzji, przed którymi wielokrotnie stanęły. Każdy z rozdziałów koncentruje się na dziejach, które miały bezpośredni związek z życiem konkretnej bohaterki.

Za okupacji brawurowa kurierka między Lwowem a Warszawą i łączniczka podziemia. Aresztowana najpierw przez Sowietów, potem przez Niemców, przeszła przez piekło i nie tylko sama przeżyła, ale i uratowała niejedno ludzkie życie. (…) Wanda już podczas pierwszego przesłuchania została okrutnie skatowana. Bito ją, kopano, a gdy mdlała, polewano wodą. Wychodząc, zataczała się jak pijana, miała wrażenie, że jej głowa zamieniła się w ogromną kulę. Później się okaże, że pobiła rekord Pawiaka – po tym pierwszym czekało ją jeszcze pięćdziesiąt sześć takich seansów. Miała wybite zęby, pękniętą czaszkę, pęknięty bębenek, wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego z ucha. Po którymś razie przyszedł moment załamania. Przekonana, że więcej nie wytrzyma, poprosiła w grypsie o truciznę. Dostała ją.

Książka napisana jest bardzo przystępnym językiem, który zarazem oddaje charakter opisywanych dziejów. Autentyczności dodaje mu bowiem bardzo bogaty materiał ilustracyjny. Zdjęcia, cytaty, fragmenty książek, przedruki poezji stanowią niezwykle wartościowy materiał.  

Jakże silne potrafią być słabe kobiety. Mimo świerzbu, czerwonki, gryp, niedożywienia i fizycznego wycieńczenia poetka przetrzymała piekł zgotowane Polakom przez najdoskonalszy ustrój świata. Jakby na złość Josifowi Wissarionowiczowi nie tylko dożyła osiemdziesięciu dwóch lat, ale też nie dała sobie złamać talentu i pozostawiła znakomity dorobek – w tym świadectwo sowieckiej zbrodniczości, którego zapowiedź pobrzmiewa w wierszu:

I te z uporem zwarte kły

i wola jak pięść ściśnięta

żeby – na przekór tym spod drzwi –

przecz trzymać i zapamiętać.

 

Książka jest niezwykłą lekcją historii, tym bardziej, że podejmuje temat życia nieco zapomnianych już  Polek, które w wymierny sposób wpłynęły na losy Polski i świata. To też studium sytuacji społecznej kobiet – czasy się zmieniają, a wciąż pozostaje ten sam dylemat: jak pogodzić życie rodzinne z pracą i pasjami? Ponadto książka idealnie pokazuje tło wydarzeń historycznych i politycznych, które były chlebem powszednim głównych bohaterek.

Joanna Puchalska ukończyła historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Zajmuje się tłumaczeniem literatury anglojęzycznej. W swojej pracy porusza tematy związane z kresami i historią. Jest autorką książek „Dziedziczki Soplicowa”, traktującej o życiu codziennym w dworze szlacheckim w Czombrowie, a także „Kresowi Sarmaci”.

Autor: Joanna Puchalska

Tytuł: Polki, które zadziwiły świat

Premiera: 26 październik 2016

Wydawnictwo: MUZA SA

Cena: 39,90

 

Za egzemplarz do recenzji dziękuję wydawnictwu: